Zabytki

Obowiązek ochrony zabytków i opieki nad zabytkami nakłada ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( Dz. U. z 2022 r.   poz. 840).  Określa ona przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków. Niezależnie od obowiązku ochrony zabytków, stanowiących historyczną i materialną spuściznę pokoleń, zachowanie, a także przywrócenie zabytkom utraconych walorów jest uzasadnione społecznie i ekonomicznie. Zgodnie z ww. ustawą ZABYTEK oznacza nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

W świetle ustawy ochronie i opiece podlegają bez względu na stan zachowania:

1. zabytki nieruchome będące, w szczególności: krajobrazami kulturowymi, układami ruralistycznymi i urbanistycznymi oraz zespołami budowlanymi, dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa obronnego, obiektami techniki (a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi), cmentarzami, parkami, ogrodami, innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji;
2. zabytki ruchome tj. rzecz ruchoma, jej część lub zespół rzeczy ruchomych;
3. zabytki archeologiczne tj. zabytek nieruchomy będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym, wytworem;
4. niektóre nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.

Gmina Sadki posiada dużą wartość kulturową, jako zespół ukształtowany na zasadach ciągłości kulturowej, w oparciu o zachowany średniowieczny układ lokacyjny, wypełniony obiektami zabytkowymi i zespołami z różnych okresów historycznych. Zasoby kulturowe podnoszą atrakcyjność gminy,są także istotne dla rozwoju społeczno-gospodarczego, zwłaszcza w kontekście położenia na terenach o wysokich walorach krajobrazu przyrodniczego i kulturowego.

Podstawowymi narzędziami prawnej ochrony zabytków, wynikającymi z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, są:
- rejestr zabytków,
- utworzenie parku kulturowego,
- uznanie zabytku za pomnik historii,
- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Stan zabytków gminy Sadki na grudzień 2022 rok:
- Zabytki ruchome: 70 w ewidencji
- Zabytki nieruchome: 149 w ewidencji
- Zabytki archeologiczne w ewidencji: 447 (niektóre stanowiska mogą już nie istnieć).